Trên hệ thống Internet, đằng sau mỗi cú click chuột là hàng loạt hệ thống vận hành để đảm bảo dữ liệu được truyền tải chính xác và nhanh chóng. Một trong những thành phần quan trọng nhất trong hệ thống đó chính là Web server. Để hiểu rõ web server là gì và vai trò, ứng dụng cùng các lưu ý khi sử dụng Web server, bạn đừng bỏ qua các thông tin được VMCLOUDZ trình bày chi tiết trong bài viết sau.

Tìm hiểu về Web Server

1. Web server là gì?

Web server là một hệ thống (có thể là phần cứng, phần mềm hoặc sự kết hợp của cả hai) dùng để tiếp nhận, xử lý và phản hồi các yêu cầu từ người dùng qua Internet. Ví dụ, khi bạn truy cập vào một trang web để tìm kiếm thông tin về dịch vụ/sản phẩm, Web server sẽ xử lý yêu cầu của bạn và gửi lại nội dung phù hợp để hiển thị trên trình duyệt.

Giao thức hoạt động của web server là gì? Web server thường sử dụng giao thức HTTP (hoặc HTTPS) để giao tiếp với trình duyệt của người dùng. Đây chính là cầu nối giúp dữ liệu được truyền đi an toàn và chuẩn xác.

Tuy có vẻ tương đồng, Web server và Web hosting thực chất phục vụ những mục tiêu khác nhau. Web hosting là dịch vụ lưu trữ dữ liệu của website, còn Web server là công cụ hoặc nền tảng kỹ thuật để dịch vụ đó vận hành. Tùy vào nhu cầu sử dụng – quy mô trang web, lưu lượng truy cập hay yêu cầu bảo mật – bạn có thể lựa chọn dịch vụ phù hợp.

2. Cách thức hoạt động của web server

Sau khi hiểu được Web server là gì, chúng ta sẽ cùng khám phá cách nó vận hành. Mô hình hoạt động của Web server nhìn chung xoay quanh ba thành phần chính sau đây:

Web Server – máy chủ lưu trữ và xử lý dữ liệu trang web.
Trình duyệt web – công cụ mà người dùng sử dụng để truy cập Internet.
Giao thức HTTP/HTTPS – cầu nối giúp truyền dữ liệu giữa trình duyệt và máy chủ.

Để hiểu rõ quy trình xử lý yêu cầu của web server là gì, dưới đây là các bước mô phỏng việc Web server xử lý yêu cầu từ người dùng:

Bước 1: Người dùng gửi yêu cầu truy cập

Người dùng mở trình duyệt (Chrome, Firefox, Safari…) và nhập địa chỉ website. Đây là bước đầu tiên của quá trình truyền dữ liệu.

Bước 2: Trình duyệt gửi yêu cầu tới Web server

Trình duyệt web trên thiết bị bạn sử dụng sẽ:

Chuyển đổi tên miền (abc.com.vn) thành địa chỉ IP thông qua hệ thống DNS.
Gửi yêu cầu truy cập đến Web server thông qua giao thức HTTP hoặc HTTPS. Yêu cầu này bao gồm thông tin cụ thể như: trang nào người dùng muốn xem, thiết bị đang dùng, ngôn ngữ hiển thị,…

Bước 3: Web server phản hồi

Máy chủ sẽ tiếp nhận và xử lý yêu cầu:

Nếu trang web hoặc tài nguyên được yêu cầu có tồn tại (file HTML, hình ảnh, video…), server sẽ phản hồi bằng dữ liệu tương ứng. Dữ liệu sau đó được chuyển qua lại theo giao thức HTTP và hiển thị trên trình duyệt dưới dạng giao diện mà người dùng nhìn thấy.
Nếu không tìm thấy, máy chủ sẽ hiển thị thông báo lỗi, nội dung không tìm thấy hay lỗi 404 Not Found.

3. Một số web server thông dụng

Sau khi đã hiểu rõ web server là gì, trên thị trường hiện nay có rất nhiều Web server hỗ trợ xây dựng và vận hành các trang web. Dưới đây là những cái tên phổ biến nhất, có thế mạnh riêng để phù hợp với từng nhu cầu sử dụng khác nhau:

3.1. Apache HTTP Server

Apache là một trong những Web server mã nguồn mở lâu đời và phổ biến nhất trên thế giới, được phát triển bởi Apache Software Foundation dưới giấy phép Apache License. Apache hoàn toàn miễn phí và có thể sử dụng trên nhiều hệ điều hành như Windows, Linux, Unix, MacOS…

Tính đến tháng 8/2018, Apache chiếm hơn 54% tổng số trang web đang hoạt động và hơn 53% các máy chủ hàng đầu. Apache hỗ trợ nhiều tính năng như Virtual Hosting, SSL, CGI, module mở rộng, dễ dàng tùy biến và tích hợp.

3.2. Nginx

Nginx web server là gì? Đây là một Web server nhẹ, hiệu suất cao và tiêu tốn ít tài nguyên, được phát triển bởi Igor Sysoev từ năm 2002. Ban đầu Nginx phục vụ cho trang web rambler.ru, Nginx hiện nay đã trở thành lựa chọn phổ biến thứ hai sau Apache.

Được phát hành theo giấy phép BSD, Nginx là mã nguồn mở, miễn phí, hỗ trợ nhiều hệ điều hành như Linux, Windows, MacOS, FreeBSD… Ngoài làm Web server, Nginx còn thường được dùng làm reverse proxy, load balancer, với các tính năng như: Hỗ trợ CGI, FastCGI, SCGI, uWSGI, IPv6, HTTPS, SSI,…

3.3. Internet Information Services (IIS)

IIS là Web server được phát triển bởi Microsoft, tích hợp sẵn trong hệ điều hành Windows Server. IIS cung cấp nhiều dịch vụ như Web server, FTP server, IIS có thể được mở rộng hoặc cắt giảm tính năng một cách linh hoạt.

IIS hỗ trợ ASP.NET, mang lại khả năng xây dựng và triển khai ứng dụng nhanh chóng trong môi trường Microsoft. Tính đến tháng 5/2015, có khoảng 248 triệu website sử dụng IIS trên toàn cầu.

3.4. Apache Tomcat

Apache Tomcat là một Web server chuyên dụng cho ứng dụng Java, được phát triển bởi Apache Software Foundation. Tomcat hỗ trợ Java Servlet và JavaServer Pages (JSP), cung cấp môi trường máy chủ HTTP dành riêng cho ứng dụng Java thuần.

Là phần mềm mã nguồn mở, Tomcat hoạt động ổn định, chạy tốt trên nhiều nền tảng (Windows, Linux, MacOS, BSD…) và tương thích tốt với các tiêu chuẩn Servlet API:

Tomcat 5.5 hỗ trợ Servlet API 2.3
Tomcat 6.0 hỗ trợ Servlet API 2.4
Tomcat 7.0 hỗ trợ Servlet API 3.0

Có phiên bản tomcat hỗ trợ cả phiên bản JSP API tương ứng.

3.5. Lighttpd

Lighttpd (đọc là “Lighty”) là một Web server nhẹ, linh hoạt và an toàn, được viết bằng ngôn ngữ C bởi Jan Kneschke. Lighttpd được phát hành theo giấy phép BSD, Lighttpd là phần mềm mã nguồn mở, miễn phí. Lighttpd tiêu thụ ít CPU, bộ nhớ thấp, hỗ trợ các hệ điều hành như Linux, Windows, MacOS…

Ngoài hiểu web server là gì, bạn nên chọn Web server phù hợp tùy thuộc vào nhu cầu sử dụng. Dưới đây là gợi ý nhanh cho bạn:

Apache: Nó rất đáng tin cậy, linh hoạt, chạy tốt trên hầu hết hệ thống – phù hợp với đa số website.
Nginx: Nếu web của bạn có lượng truy cập lớn, yêu cầu hiệu suất xử lý cao.
IIS: Nếu web của bạn ứng dụng Windows và công nghệ Microsoft như ASP.NET.
LiteSpeed: Nên chọn nếu web phát triển từ WordPress và PHP, yêu cầu xử lý nhanh, bảo mật tốt, dễ tối ưu.
Apache Tomcat: Dành cho các ứng dụng Java sử dụng Servlet và JSP.
Lighttpd: Nhẹ, nhanh, phù hợp với hệ thống có tài nguyên hạn chế.

4. Một số lưu ý khi sử dụng web server

Ngoid tìm hiểu web server là gì, bạn cần lưu ý một số điều sau để đảm bảo website của mình luôn vận hành hiệu quả:

Duy trì hoạt động liên tục 24/7: Web server không chỉ phục vụ người dùng mà còn là điểm truy cập cho các công cụ tìm kiếm như Google hay Bing. Vì vậy, cần đảm bảo máy chủ luôn online, tránh gián đoạn gây mất dữ liệu truy cập hoặc ảnh hưởng đến SEO.
Chọn cấu hình phù hợp với nhu cầu: Hệ thống phần cứng cần tương xứng với lượng truy cập. Máy chủ quá yếu dễ gây chậm, nghẽn khi nhiều người truy cập cùng lúc. Ngược lại chọn Web server quá mạnh sẽ gây lãng phí. Hãy cân nhắc kỹ để tối ưu hiệu năng và chi phí.

5. Cách lựa chọn web server hiệu quả

Khi lựa chọn máy chủ web, chủ sở hữu và quản trị viên trang web cần cân nhắc các yếu tố sau:

Mục đích sử dụng của website: Máy chủ phải đáp ứng được nhu cầu hoạt động như lưu trữ dữ liệu, xử lý nội dung động hay phục vụ lượng truy cập lớn.
Khả năng tương thích: Đảm bảo máy chủ hoạt động tốt với hệ điều hành, phần mềm và các hệ thống khác đang sử dụng.
Môi trường lưu trữ và khả năng mở rộng: Nên chọn máy chủ có khả năng mở rộng để đáp ứng nhu cầu khi lưu lượng truy cập tăng cao.
Hỗ trợ lập trình phía máy chủ: Máy chủ cần hỗ trợ tốt các ngôn ngữ và công nghệ web mà bạn đang sử dụng như PHP, Java, Node.js, v.v.
Tính bảo mật: Ưu tiên các máy chủ có hỗ trợ HTTPS, tường lửa, chống DDoS và cập nhật bảo mật thường xuyên.
Tính năng đi kèm: Nên có công cụ quản trị website, SEO, sao lưu dữ liệu và công cụ xây dựng trang web dễ dùng.
Dịch vụ hỗ trợ và độ ổn định: Chọn nhà cung cấp có hỗ trợ kỹ thuật tốt, thời gian hoạt động (uptime) trên 99% và backup định kỳ để đảm bảo website luôn vận hành nhanh, ổn định.

6. Câu hỏi thường gặp

6.1. Nên sử dụng web server hay web hosting?

Tự lưu trữ máy chủ web giúp bạn có toàn quyền kiểm soát hệ thống, cấu hình và dữ liệu. Tuy nhiên, nó đòi hỏi nhiều tài nguyên, kỹ thuật và chi phí duy trì cao. Sử dụng dịch vụ lưu trữ (hosting) thì đơn giản hơn, ít tốn kém và được hỗ trợ kỹ thuật nhưng bạn cần tốn một ít tài nguyên để duy trì máy chủ. Bạn có thể dựa vào nhu cầu, ngân sách và khả năng quản trị để có phương án phù hợp.

6.2. Google có phải web server không?

Không, Google không phải là máy chủ web. Google là một công cụ tìm kiếm, giúp người dùng truy cập các trang web khác trên Internet. Dù Google sở hữu hàng loạt máy chủ nhưng vai trò chính của nó là lập chỉ mục, tìm kiếm và hiển thị nội dung, chứ không phải lưu trữ website cho người dùng.

Hy vọng nội dung bài viết trên giúp bạn hiểu rõ web server là gì cũng như vai trò, các lưu ý khi dùng Web server để xây dựng và vận hành các trang web trên Internet. Việc hiểu rõ về Web server sẽ giúp bạn đưa ra lựa chọn phù hợp cho hệ thống website dù bạn là một nhà phát triển, doanh nghiệp hay cá nhân. Để hiểu rõ hơn các vấn đề liên quan, có nhu cầu tư vấn dịch vụ lưu trữ hosting thì hãy liên hệ với VMCLOUDZ để được hỗ trợ chi tiết thêm nhé!